✿ Là sự phát triển các đặc tính sinh dục thứ phát. Đối với trẻ gái tuổi bắt đầu dậy thì bắt đầu từ 8-13 tuổi, trẻ trai bắt đầu dậy thì từ 9-14 tuổi
✿ Trẻ gái: phát triển tuyến vú, tăng kích thước bộ sinh dục, phát triền lông mu, lông nách, hành kinh, tăng trưởng nhanh về chiều cao
✿ Trẻ trai: tinh hoàn to, dương vật to, phát triền lông mu, lông nách, khàn tiếng, tăng trưởng nhanh về chiều cao
Dậy thì sớm là gì?
Dậy thì sớm là khi các dấu hiệu dậy thì xuất hiện sớm hơn bình thường
Nguyên nhân của Dậy thì sớm là gì?
Dậy thì sớm được chia làm 2 nhóm nguyên nhân: dậy thì sớm trung ương và dậy thì sớm ngoại biên.
✿Dậy thì sớm trung ương, đặc biệt ở trẻ gái thường không có nguyên nhân. Ít gặp hơn: u não, chấn thương, di chứng não do viêm não, màng não hay bất thường não bẩm sinh.
✿Dậy thì sớm ngoại biên có thể do: khối u ở buồng trứng, tinh hoàn tiết ra estrogen
hoặc testosteron; các bệnh lý tại tuyến thượng thận, tiếp xúc với estrogen hay testosteron bên ngoài như các loại kem hoặc thuốc mỡ. Ngoài ra ở trẻ trai còn có một số nguyên nhân khác như: u tế bào mầm tiết beta-HCG, dậy thì sớm ở trẻ trai do yếu tố gia đình (một bệnh lý đột biến gen)
Nguy cơ hay gặp ở tuổi vị thành niên
Do những thay đổi trên, các bạn trẻ vị thành niên dễ bị dụ dỗ, lường gạt, mua chuộc, xâm hại và dễ bắt chước những thói hư tật xấu. Những nguy cơ hay gặp ở trẻ là:
Quan hệ tình dục không an táàn
Mang thai sớm ngoài ý muốn, dễ sảy thai, đẻ non, nhiễm độc thai, làm tăng nguy cơ tử vong của người mẹ; làm mẹ quá trẻ; trẻ sinh ra thiếu cân, suy dinh dưỡng, mắc bệnh hoặc thậm chí là tử vong; bỏ học giữa chừng, ảnh hưởng tới tương lai; dễ nảy sinh tâm lý chán nản; phải gánh chịu định kiến xã hội; gánh nặng về kinh tế khi nuôi con; phá thai có thể dẫn đến các tai biến như nhiễm trùng, thủng tử cung, vô sinh,...
Mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục và thậm chí là HIV/AIDS.
Dễ bị lôi kéo sử dụng chất kích thích, chất gây nghiện
Chăm sóc, giáo dục sức khỏe sinh sản vị thành niên như thế nào?
Thời kỳ vị thành niên, trẻ gặp nhiều vấn đề khủng hoảng, hoang mang về tâm lý. Tuy trưởng thành về mặt cơ thể nhưng trẻ vị thành niên vẫn cần được giúp đỡ, giáo dục từ gia đình và nhà trường để phát triển đúng hướng.Theo đó, gia đình, nhà trường và chính trẻ vị thành niên cần:
Rèn luyện về kỹ năng sống
Chủ động tìm hiểu kiến thức về giới tính, sức khỏe sinh sản tuổi thành niên từ cha mẹ, thầy cô, người thân và bạn bè;
Tâm sự những lo lắng, băn khoăn với người thân hoặc thầy cô;
Duy trì thời gian biểu học tập, nghỉ ngơi, tập luyện và giải trí phù hợp;
Phân biệt rõ ràng giữa tình yêu và tình bạn trong sáng.
Chăm sóc sức khỏe thể chất và tâm lý
Chăm sóc sức khỏe thể chất và tâm lý cho trẻ
Trẻ cần được cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết trong chế độ ăn gồm protein, vitamin, khoáng chất, tinh bột,... Cần có sự quan tâm, chăm sóc, giáo dục của cha mẹ, người thân và thầy cô giáo;
Tránh xa các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá, ma túy,...
Cha mẹ cần đặt mình vào vị trí của con, giúp con giải quyết các vấn đề trong cuộc sống.Cha mẹ cần tôn trọng quyết định của con nếu phù hợp. Phụ huynh cũng cần căn cứ vào nhu cầu, sở thích và năng lực của trẻ vị thành niên để hướng nghiệp phù hợp.
Chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên
Trẻ nữ cần biết cách vệ sinh thời kỳ kinh nguyệt, đi khám nếu đến 15 – 16 tuổi vẫn chưa có kinh nguyệt và bổ sung viên sắt theo chỉ định của bác sĩ để phòng tránh thiếu máu do thiếu sắt;
Trẻ nam phải biết phát hiện những bất thường về cơ quan sinh dục của mình (hẹp bao quy đầu, tinh hoàn ẩn, lỗ tiểu có vị trí bất thường) để đi khám kịp thời; không mặc quần lót bó sát, quá chật;
Tránh xa hình ảnh, phim ảnh, trang web đồi trụy, khiêu dâm;
Không nên quan hệ tình dục trước tuổi trưởng thành;
Nếu quan hệ tình dục cần thực hiện tình dục an toàn: chung thủy, sử dụng bao cao su đúng cách mỗi khi quan hệ tình dục để tránh mang thai ngoài ý muốn, bệnh lây qua đường tình dục và nhất là HIV/AIDS.
Giai đoạn dậy thì - vị thành niên là giai đoạn trung gian chuyển mình từ trẻ con sang người lớn ở trẻ. Các bạn cần hết sức lưu ý chăm sóc sức khỏe tâm sinh lý ở giai đoạn này để con có bước đệm vững chắc cho giai đoạn trưởng thành./.
